Tin tức
Lễ hội chùa Ông Bổn của người Hoa ở Lái Thiêu Thuận An Bình Dương
Th10
Lái Thiêu – vùng đất gốm sứ và trái cây nổi tiếng của Bình Dương – không chỉ là cái nôi nghề thủ công mà còn là nơi hội tụ cộng đồng người Hoa lâu đời. Trong số đó, lễ hội chùa Ông Bổn (hay Miếu Ông Bổn) tại Lái Thiêu là một sự kiện tín ngưỡng quan trọng, thể hiện sự gắn kết giữa người Hoa gốc Phúc Kiến với nghề gốm và cội nguồn tổ nghề. Với lịch sử hơn 100 năm, lễ hội không chỉ là dịp tri ân tổ tiên mà còn góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa đa dân tộc tại Bình Dương. Bài viết này sẽ khám phá lịch sử, nghi thức và giá trị của lễ hội chùa Ông Bổn ở Lái Thiêu.
Lịch Sử Hình Thành Chùa Ông Bổn Lái Thiêu
Chùa Ông Bổn Lái Thiêu, tên chính thức là Ngọc Hư Cung, được xây dựng khoảng năm 1971 bởi cộng đồng người Hoa họ Vương gốc Phúc Kiến – những người di cư từ Quảng Đông (Trung Quốc) đến Bình Dương từ thế kỷ 19. Họ định cư tại Lái Thiêu nhờ đất đai phù sa màu mỡ ven sông Sài Gòn, nơi lý tưởng để phát triển nghề nung gốm. “Ông Bổn” (hay Phước Đức Chánh Thần) được coi là thần đất đai, tổ nghề gốm, phù hộ cho sự thịnh vượng của làng nghề.
- Nguồn gốc tín ngưỡng: Người Hoa gốc Phúc Kiến thờ Ông Bổn như Huyền Thiên Thượng Đế – vị thần bảo hộ nghề nghiệp, khác với quan niệm của họ Lý (gốc Triều Châu) coi Ông Bổn là tổ họ Lý.
- Vai trò lịch sử: Chùa không chỉ là nơi thờ tự mà còn là trung tâm gắn kết cộng đồng người Hoa tại Lái Thiêu, nơi họ lập nghiệp từ nghề gốm sứ – ngành nghề chính của vùng từ đầu thế kỷ 20.
Hiện nay, Ngọc Hư Cung nằm tại thị trấn Lái Thiêu, TP. Thuận An, Bình Dương, bên cạnh các làng nghề gốm cổ kính, thu hút du khách tìm hiểu văn hóa người Hoa.
Thời Gian Và Quy Mô Lễ Hội Chùa Ông Bổn Lái Thiêu
Lễ hội chùa Ông Bổn ở Bình Dương được tổ chức luân phiên tại 5 ngôi miếu chính: Chùa Ông Bổn Chánh Nghĩa (Phước An Miếu), Miếu Ông Bổn Bà Lụa, Miếu Ông Bổn Chợ Búng, Miếu Ông Bổn Lái Thiêu và Miếu Ông Bổn Tân Phước Khánh. Riêng tại Lái Thiêu, lễ hội diễn ra mỗi 4 năm một lần do tục lệ rước thần luân phiên giữa các miếu họ Vương.
| Thời gian tổ chức | Chi tiết |
|---|---|
| Chính lễ | Ngày 24-26/2 âm lịch (khoảng tháng 3-4 dương lịch), với rước thần từ các miếu khác về Lái Thiêu thờ trong năm. |
| Lễ nhỏ | Mùng 2 tháng Giêng (đầu xuân) và mùng 4 tháng 7 (mùa thu) hàng năm, tập trung nghi thức cúng tế và văn nghệ. |
| Quy mô | Không lớn như lễ Chùa Bà Thiên Hậu, nhưng thu hút hàng trăm người Hoa và du khách địa phương, kéo dài 2-3 ngày đêm. |
Năm 2025, theo lịch rước cộ, lễ hội tại Lái Thiêu dự kiến diễn ra vào khoảng tháng 4 dương lịch (tương ứng 24-26/2 âm lịch), kết hợp với các sự kiện cộng đồng người Hoa.
Các Nghi Thức Và Hoạt Động Đặc Sắc Trong Lễ Hội
Lễ hội chùa Ông Bổn mang đậm nét tín ngưỡng đa thần của người Hoa, kết hợp yếu tố tri ân tổ nghề gốm – ngành nghề chính của cộng đồng tại Lái Thiêu. Các hoạt động chính bao gồm:
- Rước thần (Cộ Ông Bổn): Tượng thần Huyền Thiên Thượng Đế, Quan Âm Bồ Tát, Na Tra Thái Tử và Nam Triều Đại Đế được rước từ miếu khác về Ngọc Hư Cung bằng kiệu hoa, xe ngựa, diễu hành qua làng gốm Lái Thiêu. Đây là nghi thức quan trọng nhất, diễn ra vào ngày 25/2 âm lịch.
- Cúng tế và dâng hương: Cộng đồng dâng lễ vật như heo quay, trái cây, gốm sứ thủ công, cầu mong nghề nghiệp hưng thịnh và bình an.
- Biểu diễn văn nghệ: Hát tuồng, múa lân, biểu diễn nhạc cụ dân tộc Hoa (như đàn nguyệt, sáo trúc), và các tiết mục “Đon Hẩu” (múa rối nước) – di sản văn hóa phi vật thể.
- Hội chợ nghề gốm: Du khách có thể mua sắm chậu lan, niêu đất Lái Thiêu chính hãng, trải nghiệm làm gốm thủ công.
Điểm đặc biệt: Lễ hội gắn liền với nghề gốm, nhiều nghệ nhân dâng sản phẩm gốm mới nung làm lễ vật, tượng trưng cho sự biết ơn “Ông Bổn” – vị thần bảo hộ lò nung.
Ý Nghĩa Văn Hóa Và Giá Trị Cộng Đồng
Lễ hội chùa Ông Bổn không chỉ là nghi thức tôn giáo mà còn là biểu tượng văn hóa của người Hoa tại Bình Dương:
- Tri ân cội nguồn: Thể hiện lòng biết ơn tổ tiên, thần đất (Ông Bổn) đã phù hộ di cư và lập nghiệp thành công.
- Gắn kết cộng đồng: Kết nối họ Vương Phúc Kiến với các dòng họ khác, đồng thời hòa quyện với văn hóa Việt qua các yếu tố chung như thờ đa thần (Trương Thiên Sư, Bao Công).
- Bảo tồn nghề gốm: Là dịp quảng bá làng nghề Lái Thiêu, góp phần vào du lịch văn hóa Bình Dương – nơi lễ hội thu hút hơn 10.000 lượt khách/năm.
So với lễ Chùa Bà Thiên Hậu (quy mô lớn hơn, rằm tháng Giêng), lễ Ông Bổn mang tính gắn bó nghề nghiệp, chủ yếu dành cho người làm gốm nhưng ngày càng mở rộng, trở thành di sản chung của Bình Dương.
Hướng Dẫn Tham Gia Lễ Hội Và Lưu Ý
- Địa chỉ: Ngọc Hư Cung, thị trấn Lái Thiêu, TP. Thuận An, Bình Dương (gần làng gốm Nguyễn Tri Phương).
- Di chuyển: Từ TP.HCM theo Quốc lộ 13 (khoảng 30km), hoặc xe buýt tuyến 109.
- Lưu ý: Mặc trang phục lịch sự, tôn trọng nghi thức; tránh chen lấn trong giờ rước thần. Kết hợp thăm làng gốm Lái Thiêu để trải nghiệm đầy đủ.
- Thông tin cập nhật: Theo dõi Sở VH-TT-DL Bình Dương hoặc fanpage địa phương để biết lịch chính xác năm 2025.
Kết Luận
Lễ hội chùa Ông Bổn ở Lái Thiêu là minh chứng sống động cho sự hòa quyện văn hóa Hoa – Việt tại Bình Dương, nơi tín ngưỡng gặp gỡ nghề thủ công truyền thống. Với những nghi thức long trọng và không khí cộng đồng ấm áp, lễ hội không chỉ giữ gìn di sản mà còn mời gọi du khách khám phá nét đẹp đa dạng của miền Nam. Nếu có dịp đầu năm mới, hãy ghé Lái Thiêu để cảm nhận sự linh thiêng và sôi động của “Ông Bổn” – vị thần đất đã chứng kiến bao thế hệ nghệ nhân gốm.
Bạn đã từng tham gia lễ hội chùa Ông Bổn chưa? Chia sẻ trải nghiệm ở phần bình luận và đừng quên like/share để lan tỏa văn hóa Bình Dương!
